Hàng tháng 8% tiền lương được tự động trích đóng BHXH, nhưng ít ai trong chúng ta hiểu hết các quy định, chế độ của BHXH cũng như ý nghĩa quan trọng của BHXH đối với tương lai của mình khi về hưu.

Nhân việc luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi vừa được thông qua ngày 20/11/2014, bài viết này tổng hợp những điều bạn cần biết để hoạch định cho tương lai.

1.    Ý nghĩa và các loại hình Bảo hiểm xã hội

BHXH là một trong những chính sách xã hội cơ bản nhất của các nước trên thế giới, và được Liên Hiệp Quốc thừa nhận là một trong những quyền cơ bản của người lao động.

BHXH ra đời nhằm đảm bảo bù đắp một phần thu nhập cho người lao động khi ta gặp phải những biến cố làm giảm hoặc mất khả năng lao động, mất việc làm. Nhờ vào một quỹ tiền tệ đóng góp bởi người lao động và người sử dụng lao động gọi là quỹ BHXH. Quỹ BHXH lại được chia thành các quỹ thành phần theo từng chế độ BHXH, như quỹ ốm đau, quỹ thai sản, quỹ hưu trí… Trong đó, chi trả trợ cấp hưu trí và tử tuất chiếm 85% tổng chi trả BHXH.

Về nguyên tắc, BHXH được thiết kế sao cho mức trợ cấp BHXH thấp hơn mức lương lúc đang đi làm (bằng một tỷ lệ % nhất định) để đảm bảo người lao động không lợi dụng, ỷ lại vào trợ cấp BHXH mà sẽ tích cực tìm việc làm và tích cực làm việc để có lương.

Có 2 hình thức BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện:

2.    Mức lương đóng BHXH

Theo quy định Luật BHXH 2006, mức lương đóng BHXH là mức tiền lương, tiền công ghi trong hợp đồng lao động. Tương ứng với thực tế trong các doanh nghiệp, hiện tại lương để đóng bảo hiểm là lương cơ bản, không tính các khoản trợ cấp, phụ cấp khác.

Khoảng cách giữa mức lương đóng BHXH và thu nhập thực tế của người lao động được thu hẹp từng bước nhằm bảo đảm tính khả thi trong việc tổ chức thực hiện. Trong bối cảnh kinh tế đang phục hồi sau khủng hoảng, nhiều doanh nghiệp còn khó khăn, nếu bắt buộc mức lương đóng BHXH theo thu nhập thực tế sẽ gây gánh nặng chi phí cho doanh nghiệp, và thu nhập thực tế của người lao động sẽ giảm xuống.

Vì vậy, theo Luật BHXH sửa đổi dự kiến có hiệu lực từ 01/01/2016: đến hết năm 2017, mức lương đóng BHXH là mức lương và phụ cấp lương ghi trên hợp đồng lao động. Từ năm 2018 trở đi mức lương đóng BHXH sẽ là tổng thu nhập thực tế gồm lương, phụ cấp và các khoản bổ sung khác.

3.    Nguy cơ vỡ quỹ BHXH và những điều chỉnh

Theo ThS Trần Đình Duy (Viện Khoa học Công nghệ & Phát triển Á Châu – Nguồn: TBKTSG):

“Hiện nay, thời gian chuẩn để đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) là 30 năm và thời gian hưởng lương hưu dự kiến khoảng hơn 15 năm. Như vậy một năm hưởng lương hưu tương ứng với hai năm đóng BHXH, hay mức lương hưu gấp đôi mức đóng BHXH.

Mức đóng BHXH hiện tại là 26% (NLĐ 8%, NSDLĐ 18%), trong đó các quỹ thành phần như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp chiếm 4%, số tiền dành cho quỹ hưu trí và tử tuất là 22%. Như vậy, mức lương hưu chỉ có thể nhận được là 44%.

Trong khi đó, lâu nay mức hưởng lương hưu cho người đóng BHXH 30 năm là 75%, điều này đồng nghĩa với việc BHXH Việt Nam phải chi thêm cho người lao động từ 31-43% từ nguồn quỹ (nguồn kinh phí từ ngân sách chi cho việc điều chỉnh lương hưu lên đến trên 3.000 tỷ đồng/năm – BeRich), dẫn đến việc vỡ quỹ là điều tất yếu trong tương lai không xa.”

Trước tình hình đó, quy định về lương hưu trong Luật BHXH sửa đổi 2014 có những điều chỉnh so với Luật BHXH 2006.

Xem tiếp các trang sau:

– Trang 2: Những điều chỉnh trong Luật BHXH sửa đổi, thông tin về Quỹ hưu trí bổ sung và Hoạch định mục tiêu hưu trí

– Trang 3: Trả lời một số vấn đề bạn đọc thắc mắc.

Đến trang: 1 2 3